ابوالحسن علی بن موسی الرضا (۱۴۸–۲۰۳ ه. ق)، ملقب به «رضا» امام هشتم شیعیان دوازده امامی است که وی را با عنوان امام رضا یاد می‌کنند. پدر او ابوالحسن موسی الکاظم‌الصابر (امام کاظم) هفتمین امام شیعیان و مادرش طبق روایات مختلف نام‌ها، کنیه‌ها و لقب‌های «ام‌البنین، نجمه، سکن و تکتم» را دارد. زادگاه علی بن موسی شهر مدینه بود و در توس درگذشت. شیعیان مأمون خلیفهٔ عباسی را که او را ولیعهد حکومت عباسیان کرده بود را مسئول وفاتش می‌دانند. مقبرهٔ وی در شهر مشهد قرار دارد و سالانه مورد بازدید میلیون‌ها مسلمان شیعه و سنی[۳] از ایران، پاکستان، بحرین، عراق و دیگر کشورها قرار می‌گیرد.
القاب و کنیه‌ها
کنیه‌ها: ابوالحسن و ابوعلی
لقب‌ها: رضا، صابر، زکی، ولی، وفی، صدیق، رضی، شمس الشموس، معین الضعفاء
و الفقراء، غریب الغربا، سراج الله، نورالهدی، قرة عین المؤمنین، مکیدة
الملحدین، کفو الملک، رب‌السریر، رئاب التدبیر، شمس توس، خورشید ولایت،
ضامن آهو، عالم آل محمد، ثامن الحجج، امام الرئوف
دوران زندگی
علی بن موسی زادهٔ جمعه ۱۹
رمضان یا نیمه ماه
رمضان یا پنج شنبه ۱۱
ذیقعده یا ۱۰
رجب سال ۱۴۸ هجری در شهر
مدینه بود. او ۲۴ سال وچند ماه را با پدرش به سر برد؛ ولی مطابق آنچه گفته شد، عمر او در روز مرگ پدرش
موسی کاظم، ۳۵ سال یا ۲۹ سال و دو ماه بوده و پس از مرگ پدرش چنانکه در
مطالب السئول نیز آمده، ۲۵ سال زیسته‌است و مدت امامت او حدود ۲۰ سال طول کشید، که ۱۷ سال آن در مدینه و سه سال آخر آن در
خراسان
گذشت. رضا در مدینه، پس از مرگ موسی کاظم، امامت برمردم را بر عهده گرفت، و
به رسیدگی امور پرداخت، شاگردان پدر را به دور خودش جمع کرد، و به تدریس و
تکمیل حوزه علمیه جدش، رییس مذهب
شیعه جعفر صادق پرداخت. در طول این مدت، او در دنباله حکومت
هارون الرشید
را که ده سال و بیست و پنج روز بود زیست. سپس امین از سلطنت خلع شد و
عمویش ابراهیم بن مهدی برای مدت بیست و چهار روز به سلطنت نشست. آنگاه
دوباره
امین
علیه او شورش کرد و برای وی از مردم بیعت گرفته شد. یکسال و هفت ماه حکومت
کرد ولی به دست طاهر بن حسین کشته شد. سپس عبد الله بن هارون،
مامون،
به خلافت تکیه زد و بیست سال حکومت کرد. در زمان حکومت مامون، آن گونه که
در کتب معتبر شیعه آورده‌اند او که علاقه مردم ایران به امامان شیعه را
می‌دید تصمیم گرفت رضا را مجبور کند تا از مدینه به
خراسان بیاید و او را به عنوان ولیعهد و جانشین خود معرفی کند و چنان چه
شیخ مفید در کتاب
مسار الشیعه آورده‌است روز اول ماه
رمضان
روز بیعت به ولایت عهدی رضا توسط مامون است، تا با این روش بتواند در بین
مردم محبوبیت قابل ملاحظه‌ای پیدا کند و درضمن تصمیم داشت تا رضا را نزد
خود بیاورد و کارهای او را تحت نظارت کامل خود قرار دهد. سپس
مأمون اورا توسط زهرکشت
